تأثیر رتبه‌ی تولد بر ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان با استفاده از آزمون شخصیتی نئو

رتبه تولد یکی از مفاهیم مهم در حوزه­ی شخصیت است که برای اولین بار توسط آلفرد آدلر در سال 1908 معرفی شد. به نظر آدلر و طرفداران رویکرد آدلر رتبه­ی تولد تأثیر بسزایی در ساخت سبک زندگی دارد. رتبه­ی تولد نسبت به سایر مفاهیم در نظریه­ی آدلر پژوهش­های بیشتری را برانگیخته است. برخی از این پژوهش­ها تأییدکننده­ی نظر آدلر مبنی بر تأثیر رتبه­ی تولد در ساختار شخصیتی افراد بوده و برخی دیگر این نظر را رد و یا تأثیر آن را بسیار ناچیز گزارش نموده­اند. همین تناقض در نتایج پژوهش­ها سبب شده که این موضوع یعنی ترتیب تولد و تأثیر آن بر شخصیت بارها و بارها توسط پژوهشگران متعدد در جوامع گوناگون تکرار شود. بر اساس جست و جوهای محققان، در ایران پژوهش­های بسیار اندکی در این زمینه انجام شده که هیچ کدام شخصیت را بر اساس ترتیب تولد مطالعه نکرده­اند. هدف پژوهش حاضر اثبات تأثیرپذیری شخصیت افراد از محیط رشد و به ویژه از رتبه­ی تولد آن­ها بود. پژوهش حاضر، به عنوان یک پژوهش توصیفی از روش علّی-مقایسه­ای برای مقایسه­ی اثرات سه رتبه­ی تولد (اول، وسط و آخر) بر شخصیت استفاده کرده است. مهم­ترین سؤال تحقیق آن بود که آیا دانشجویان با رتبه­های تولدی اول، وسط و آخر از نظر پنج شاخص و سی مقیاس آزمون نئو با هم تفاوت دارند. اعضای گروه نمونه، 75 نفر از دانشجویان دانشگاه­های تهران بودند که به مقیاس سنجش ویژگی­های شخصیتی نئو (240 سؤالی) پاسخ دادند. تحلیل یافته­ها از طریق تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) نشان داد که در سه شاخص انعطاف­پذیری، توافق و وجدانی بودن و در پانزده مقیاس پرخاشگری، افسردگی، کمرویی، گروه­گرایی، هیجان‌خواهی، تخیل، زیباپسندی، احساسات، اعمال، عقاید، اعتماد، رک­گویی، وظیفه­شناسی، توفیق­گرایی و خودکنترلی در آزمون نئو، بین میانگین­های سه رتبه­ی تولد تفاوت معناداری وجود دارد. این یافته با نظریه­ی آدلر و پژوهش­هایی که تأییدکننده­ی اثر ترتیب تولد بر شخصیت بوده­اند، همسو است.